De weg naar de parkeerplaats van een hotel in Shiraz was megadruk en we waren blij dat we de hoofdroute heelhuids achter de rug hadden, toen we door een poort moesten en een heel smal straatje met aan twee kanten geparkeerde auto’s en uiteindelijk op een kleine parkeerplaats terecht kwamen, waar we eerst moesten wachten tot de auto’s die er nog stonden weggereden waren. Chaos, met een soort schaakspel van schuiven met campers en auto’s, maar uiteindelijk lukte het: we stonden bijna tegen elkaar, in de zon, en te midden van drukte van auto’s en mensen die kwamen en gingen, ook ’s nachts. Weinig rust dus.

Overdag konden we wel prima zo de stad in lopen, waar we de citadel en de oude bazaar bezocht hebben. De volgende dag is Leo met een deel van de groep naar moskee geweest waar een Holy Shrine bezocht kon worden. Toevallig was er een begrafenisplechtigheid van twee militairen die de vorige dag bij een ongeluk om het leven waren gekomen. Er waren honderden mensen bij aanwezig die hen de laatste eer wilden bewijzen. Vrouwen moesten daar weer in een chador dragen (bloemetjesgordijn) en ik zag dat niet zitten vanwege de warmte en de kleding die ik toch al moest dragen, dus heb ik in het hotel intussen de was laten doen en lekker zitten lezen in de lounge met airco. Ook was daar door EFE een kamer gehuurd zodat we heerlijk konden douchen. ’s Middags met nog een echtpaar heerlijk uit eten geweest!

Na twee slechte nachten door geluidsoverlast vertrokken we naar een wildcamp bij Surmaq. Onderweg de graftombes bewonderd bij Naqsh-e Rostam, de graven van Darius de Eerste, Darius de Tweede, Xerxes (Ahasveros) en Artaxerxes, koningen uit de tijd van Daniël en Esther. Hoog in de rotsen uitgehouwen, maar goed te zien.

Voor we Isfahan in reden nog even langs een heel groot winkelcentrum met een heel grote supermarkt. Toen we aan kwamen rijden zagen we meteen dat er een parkeergarage was waar de camper niet in kon. Er was wel een aparte toerit voor bussen en meteen kwam er iemand van de security en die haalde de blokkade weg zodat we de route van de bussen konden nemen. Dat gaf hij per walky talky door aan een collega en die gaf het weer door aan een collega… en zo konden we prima op een bovendek parkeren waar we nog een paar campers gearriveerd waren. Vandaar de snelle reactie van de bewakers: ze waren al bekend met toeristen met een camper!

In Isfahan stonden we op een terrein van een voormalig hotel: soort bouwvalterrein, niet gezellig, wel rustig en vlak bij de metro naar het centrum.

Daar viel genoeg te bekijken, zoals het Meidan Emam, het Imam Plein, het op één na grootste plein van de wereld. Mooi aangelegd met rondom een overdekte galerij met souvenirwinkeltjes en aan het hoofd van het plein de Moskee van de Sjah.

Helaas waren op onze eerste dag alle belangrijke gebouwen gesloten i.v.m. het overlijden van een lokale imam. ’s Avonds nog even terug met de metro om de Si-o-se Pol brug te bekijken, een brug over de helaas droge rivier maar wel met 33  bogen en prachtig verlicht. Het was gezellig druk met allemaal flanerende mensen en ook de straten gezellig verlicht. In het prachtige Abbasi hotel het zeer beroemde ijs gegeten: saffraanijs met rozenwater en pistachenoten.

De tweede dag dus weer op pad om gebouwen te bewonderen, eerst in de Armeense wijk, de Bethlehemkerk en de Vank kathedraal. In beide kerken heel veel bekende geschilderde Bijbelse taferelen. Weer teug naar het centrum voor het veertig-pilaren paleis, een paleis met eigenlijk twintig houten pilaren maar door de weerkaatsing in de vijver zouden dat er dan veertig zijn. Maar dan moet het zonlicht wel een beetje meewerken! Maar de twintig pilaren waren ook al heel mooi! Bij het Meidan Emam plein nog even het uitzicht vanaf het Ali Qapu Paleis gefotografeerd, heerlijk gegeten, en met versleten pootjes terug naar de camper.

15 Kilometer ten zuidwesten van Azna hebben we een nachtje gestaan tussen hoge bergen van 4.000 meter, met hier en daar uitzicht op een oude gletsjer. Heerlijk rustig, totdat we weer ontdekt werden: een auto vol vrouwen en kinderen, brommertjes: nog nooit zaten een aantal mensen zó snel in hun camper, ook wij, helemaal klaar met kijkers die maar met je op de foto willen, in de camper willen kijken, how are you en where you from! Toen iedereen weer vertrokken was zijn we weer buiten gaan zitten. Belangstelling en vriendelijkheid kunnen ook te veel worden!

Via Bisotun, waar we een reliëf konden bekijken (per verrekijker) reden we naar Ali Sadr Cave. Op een mega-grote en lege parkeerplaats konden we overnachten en wij gingen de volgende ochtend de grot bezoeken.

Omdat het vrijdag was (moslim-zondag) werd er grote drukte verwacht en om dat vóór te zijn ging om 6.45 uur de wekker. Het werkte: we hadden snel kaartjes en één van de eerste bootjes die vertrokken. En wat hebben we van deze grot genoten, prachtig. Het is de derde grot ter wereld in grootte, maar de grootste met water. Heel helder, kleurloos en geurloos  water, zonder levende wezens. Zo helder, dat het verschil tussen bodem en weerkaatsing van wanden en plafond niet te zien was. Prachtige stalagmieten, met heel mooie natuurlijke kleuren. Deels gingen we met bootjes achter een waterfiets, deels lopend. Het was echt geweldig mooi!

We zijn nog via Hamadan gereden, waar het mausoleum is van Esther en Mordechai, maar het was zo druk in de stad, bijna geen doorkomen aan, dat we maar doorgereden zijn. Vaak zijn gedenkwaardige plaatsen toch zeer slecht onderhouden.

Door het bezoek van de grot vertrokken we pas om half elf en hoewel we maar 240 km hoefden te rijden waren we daar de hele dag zoet mee: tijd kwijt aan diesel tanken en voor een groot deel een vreselijke weg. Eén stuk werd deels van nieuw asfalt voorzien waardoor we door nieuw nat asfalt moesten rijden. Gelukkig reed er net een vrachtwagen voor ons die de meeste plekken wist te omzeilen door spook te rijden, en we zijn maar achter hem aan gereden. En stinken, bar! Verder een groot deel naast de weg moeten rijden door wegwerkzaamheden en de rest van de route was rijkelijk voorzien van putten en hobbels. Aan het eind van de route kwamen we nog bij een vulkaan, Zendan-e Soleyman, en bij een oude opgraving, Takht-e Soleyman, maar de energie was op. Leo is nog even naar de opgraving geweest maar kwam terug i.v.m. de overmatige belangstelling van Iraanse bezoekers. Bij de camper was er zelfs een vader die zijn kind in onze camper zette om zelf ook even binnen te kunnen kijken. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat ik dat niet wilde: Privat! Ik was echt verontwaardigd: je mag je haar niet laten zien, maar ze willen wel je bed bekijken: echt niet! Ook groepsgenoten hadden deze ervaring: hoofd door het openstaande raam: even binnen gluren. Veel vriendelijke mensen, maar ook soms te vrijpostig. We zijn echt een attractie!

De route ging verder langs Lake Urmia, het grootste meer van Iran en het op één na grootste zoutmeer ter wereld. Het was een prachtig gezicht, het leek een heel groot sneeuwveld. We vonden een overnachtingsplek pal aan het meer en hebben er heerlijk rustig overnacht. Wel een flink aantal auto’s met kijkers, maar we werden met rust gelaten. Prachtige plek!

Vóór we naar Armenië zouden gaan moesten we eerst terug naar Maku waar de reis door Iran was begonnen om de Iraanse nummerplaten weer in te leveren. Helaas een flinke omweg. Uit ervaring wisten we nu wel een supermarkt te vinden waar we weer even de voorraad konden aanvullen. Na een zeer onrustige nacht (de vele zwerfhonden lieten goed van zich horen én drukte op de doorgaande weg) vertrokken we ’s morgen al om 7 uur, om eerst naar het bureau van de verkeerspolitie om te controleren of je onderweg geen bekeuring had opgelopen, en daarna naar het punt waar we de kentekenplaten ontvangen hebben en dus weer moesten inleveren. De Nederlandse platen hadden we op de overnachtingsplek al weer aan de camper bevestigd. De hele procedure nam natuurlijk weer tijd in beslag maar om half 10 konden we vertrekken richting Armenië. De Iraanse overheid is zeer bureaucratisch, veel papier en veel handtekeningen en stempels.

Op weg daarheen overnacht in Oost Azerbeidzjan in Iran bij Jolfa Water Mill, een hooggelegen plek bij een waterval. Ook een rustige plek, behalve dan dat het ontzettend hard ging waaien, de camper ging flink heen en weer.

Nog even over het verkeer in Iran. Dat is zeer chaotisch, er wordt niet aan verkeersregels gedaan en snijden is zeer gebruikelijk. Er rijden dan ook heel veel schade-auto's rond.

Ook zeer zwaar en gevaarlijk beladen auto's.

En dan nog even ons brood, het kreeg al snel de bijnaam: badmatjes. Dat wordt in Iran bij elke maaltijd gegeten, je kunt het vouwen en de groente/vlees er mee opscheppen, in plaats van bestek. Het wordt gebakken terwijl  je er op wacht, gaat heel snel, het is ook heel dun.

En dit was dan het verhaal van Iran. Heel anders dan we verwacht hadden, het viel ons op heel veel fronten tegen: de natuur was vaak heel mooi, maar o, dat verkeer, de wegen, het gedoe met diesel, de kleding, en ja, veel mensen waren aardig, maar vaak ook irritant met hun aandacht en foto’s maken. Ook het opletten met het maken van foto’s, het opletten op je appjes naar huis i.v.m. de censuur. Er waren vervelende voorvallen met politie, en het eerste wat gecontroleerd wordt zijn dan de mobieltje: waar je foto’s van gemaakt hebt, of je geen journalist bent. En dankzij de slechte wegen en het nog veel slechtere verkeer hebben veel campers schade opgelopen. Gelukkig geen ongelukken, want we hebben vreselijke ongelukken gezien, wat gezien de rijstijl van de Iraniërs niet verwonderlijk is. Wat ons betreft: once in a life-time, niet voor herhaling vatbaar! 

Met nieuwe moed rijden we Armenië in!